108jaar
Hommage aan het honderdenachtste geboortejaar van Sadegh Hedayat!
17 februari 1903, Teheran, Iran - 8 april 1951, Parijs, Frankrijk
Om uw boeken te bestellen, klik a.u.b. op het onderstaande beeld om uw bestelling te plaatsen via een e-mail op info@talenhuis.com:
Sadegh Hedayat
زنده بگور
و
س. گ. ل. ل.
Levend begraven
en
S. G. L. L.
Vertaalwerk: Dr. Ali Soleimani
UITGEVER:
HET TALENHUIS
DRACHTEN - NEDERLAND
Oorspronkelijke titel:
زنده بگور و س. گ. ل. ل.
[zendeh be goer & Sin. Gaf. Lam. Lam.]
Nederlandse vertaling uit het Perzisch (Farsi) en aantekeningen: Soleimani, Ali
De afbeeldingen op het kaft betreffen: een kopie van de 6e Perzische druk van ‘zendeh be goer’ [Levend begraven], uit 1963, en een kopie van de 5e
Perzische druk van ‘sayeh rosjanr’ [De schemering / S.G.L.L.], uit 1963.
De afbeelding op pagina 3 betreft een kopie van de 1e Perzische druk van ‘zendeh be goer’ [Levend begraven], dit is het handschrift van Sadegh Hedayat.
De foto op pagina 4 is de meest beroemde foto van Sadegh Hedayat en betreft een kopie uit de 5e Perzische druk van ‘sayeh rosjan’, uit 1963.
De foto op pagina 7 is één van de laatste foto's van Sadegh Hedayat en betreft een kopie uit een privé collectie.
De afbeelding van de plattegrond van de begraafplaats Le Père Lachaise op pagina 193 is een kopie van een plattegrond, uitgegeven door Editions Vermet
Paris.
De foto van het grafmonument van Sadegh Hedayat op pagina 195 is uit het archief van Het Talenhuis.
Druk- en bindwerk: Donkel & Donkel, Drachten - Nederland
ISBN/EAN: 978-90-78660-15-6
Eerste druk: 17 februari 2010
Uitgever:
HET TALENHUIS
01062831 KvK. Leeuwarden 10-10-1991
JANSONIUSPLEIN 19
9203 NH DRACHTEN
Tel.: (+31) 0512 - 540560
Internet: www.talenhuis.com
E-mail: info.talenhuis.com
Sadegh Hedayat 1903 - 1951
INHOUDSOPGAVE
Voorwoord 7
Inhoudsopgave 9
Noot van de vertaler 11
Levend begraven
15S. G. L. L. 55
Recensie van ‘De blinde uil’ en ‘Levend begraven’ door M. F. Farzaneh 99
Nawoord 149
Een korte levensbeschrijving van Sadegh Hedayat 177
Plattegrond van de begraafplaats Le Père Lachaise 207
Foto van het grafmonument van Sadegh Hedayat 219
Literatuurlijst 221
Verdere literatuur 223
ANNOTATIE
107 jaar Sadegh Hedayat
Het is voor meer dan negen en negentig procent van de kinderen van Adam gewoon, dat de dood hun einde betekent.
Het is voor meer dan negen en negentig procent van de rest ook gewoon, dat zij met de titel van overledene, zaliger,
wijlen of dergelijke in de geschiedenis verdwijnen.Uiteindelijk bereikt van die laatste minder dan één procent het leven zonder dood. Eigenlijk is voor deze groep
de dood nog maar het begin. Het begin van groot worden en blijvend groter worden. Natuurlijk niet in de betekenis van groot worden in volmaaktheid.
Met de dood van een ieder uit deze groep, begint het stralen van een bundel licht, die met de dag stralender wordt tot deze persoon een zon wordt of een prachtige ster in zijn of haar gemaakte heelal.
Voor de lieden van deze groep is de dood het ochtendgezang van de overwinning op de duisternis.
Pas na de dood van deze mensen, maken hun eigen cultuurgenoten kennis met hun betekenis, en langzamerhand mensen van andere culturen.
Op een gegeven moment worden ze gewaardeerd en bewonderd door iedereen en overal.Deze mensen zijn de vervullers van de grote wens van de mensheid. En Sadegh Hedayat is ongetwijfeld één van hen. Zijn begin van groot worden is al begonnen.
***
Het is voor Het Talenhuis een bijzondere eer om het werk van deze grootmeester van de Perzische literatuur in het Nederlands te mogen uitgeven. Bij leven en wel-zijn zal de uitgever ieder jaar, rond februari, een werk van Sadegh Hedayat publiceren.
Voor het volgende jaar staat de uitgave van zijn in het Frans gesteld verhalen: ‘La Magie en Perse’, ‘Lunati-que’ en ‘Sampingué’ op de agenda.
17 februari 2011, Het Talenhuis.
In deze reeks zijn eerder bij Het Talenhuis verschenen:
1- Heer Hadzji, 2003, 90-801363-9-5
2- De zwerfhond, 2004, 90-807633-1-4
3- Juffrouw Alawiyeh, 2005, 90-807633-4-9
4- Boodschap van Kafka & De zwerfhond, 2006, 90-807633-7-3
5- Boek van bedrog, 2007, 978-90-78660-02-6
6- Het Paarlen Kanon, 2008, 978-90-78660-04-0
7- Een teil met zeepbellen, 2009, 978-90-78660-08-8
8- De blinde uil, 2010, 978-90-78660-15-6
Noot van de vertaler
Er wordt vaak een vergelijking gemaakt tussen Hedayat en Kafka. Sommigen noemen Hedayat dan ook wel de Perzische Kafka. Hierdoor gaat men vaak op zoek naar overeenkomsten tussen deze twee schrijvers, en daarom krijgen de verschillen minder aandacht. De verschillen tussen deze twee zijn soms veel groter dan men zich kan voorstellen.
Het eerste verschil zit in de milieus waarin Kafka en Hedayat opgroeiden. In de omgeving van Kafka was ‘de grote heilige’ lang geleden ontheiligd. Maar waar Hedayat verkeerde, had ‘deze’ nog maar net de eerste klap te verwerken gekregen.
Kafka leefde in een seculiere omgeving, terwijl Hedayat in het moeras van bijgeloof leefde. De vier of vijf jaar die Hedayat in Frankrijk doorbracht, vormden slechts een levenservaring in een seculiere samenleving. Deze leidde, samen met het lezen van moderne literatuur, tot een in formules ondergebrachte academische, en geen universitaire, blik op het modernisme.
Het modernisme bracht Kafka in een soort vacuüm, waarin hij geen houvast vond. Maar het leven, met enige ervaring in een moderne samenleving, bracht Hedayat een soort rebellie, waardoor hij uiteindelijk voor een muur kwam te staan.
De mens is in deze beide ervaringen een troosteloos, alleen en eenzaam ‘ik’! De ‘ik’ van Hedayat ervaart van het modernisme alleen de rusteloosheid en de ‘ik’ van Kafka zwaarmoedigheid, ofwel bitterheid.
Kafka leeft als een modern mens in een seculier milieu en zoekt naar ‘das freies Selbst’ (het vrije ‘ik’). Met andere woorden: hij zoekt naar zijn verloren ‘ik’ in een zoektocht die uiteindelijk in eenzaamheid eindigt. Hedayat is een mens met moderne ervaringen, die eenzaam leeft in een traditioneel milieu.De personages van Kafka zoeken naar het ‘ik’, en die van Hedayat zoeken naar het vernederde en vernietigde ‘ik’.
De personages van Kafka dolen rond in de gangen van een bureaucratisch, modern milieu.
Kafka is ordelijk, zelfs in wanorde. Zijn personages hebben een karakter, een identiteit en zij behoren uiteindelijk tot een gemeenschap, een groep of tot iets waartoe ze niet meer behoren. Maar Hedayat kent geen orde, zelfs niet in absolute orde. Zijn personages hebben zich neergelegd bij het noodlot. Ze zijn uit vrije wil uit hun milieu gestapt en in volstrekte eenzaamheid verdwenen.
De personages van Hedayat zijn niet als de personages van Kafka mensen die reizen maken en avonturen beleven. Ze zijn gevangen in kleine ruimtes. Hun relaties zijn laaghartig en zelfs bizar, maar ze zijn er aan gewend en kennen geen betere, ze zijn volledig passief.
***
Om het visitekaartje van Sadegh Hedayat, ‘De blinde uil’, waarvan de Nederlandse vertaling vorig jaar door Het Talenhuis is gepubliceerd, beter aan de Nederlandse lezer voor te stellen, worden zijn werken ‘Levend begraven’ en ‘S.G.L.L.’ dit jaar vertaald en gepubliceerd.
M. F. Farzaneh, één van de vrienden van Sadegh Hedayat, heeft een recensie over ‘De blinde uil’ en’‘Levend begraven’ geschreven, onder de titel ‘Negahi bar boefe koer’ (Een blik op ‘De blinde uil’). Deze recensie is een bijzonder en compleet werk en wordt daarom, met enige wijzigingen, in deze uitgave opgenomen.
Ondergetekende is grote dank verschuldigd aan allen die met hun bijdrage deze vertaling mogelijk hebben gemaakt.
Drachten, 17 februari 2011,
dr. Ali Soleimani.
زنده بگور
Levend begraven
Aantekeningen van een gek.
Ik heb het benauwd. Mijn ogen tranen. Ik heb een slechte smaak in mijn mond. Mijn hoofd draait. Mijn hartslag stokt. Mijn lijf is vermoeid, het is een wrak. Ik lig slap op het bed, helemaal gedachteloos. Mijn bovenarmen zitten onder de gaatjes van injectienaalden. Mijn bed stinkt naar zweet, het geurt naar koorts. Ik kijk naar de wekker die op het nachtkastje naast het bed staat.
Het is zondagochtend 10 uur. Ik tuur naar het plafond. In het midden daarvan hangt een elektrische lamp. Ik laat mijn hoofd draaien. De motieven van het behang bestaan uit bloemen en bloemstelen. Tussen deze bloemen zitten op een takje twee kleine zwarte vogeltjes tegenover elkaar. Eén van hen heeft zijn snavel open, het lijkt of hij met die ander aan het praten is. Dit beeld doet mij overeind komen. Ik weet niet waarom, maar naar welke kant van het bed ik ook maar draai, deze beelden staan mij steeds voor ogen.
De tafel middenin de kamer ligt vol met buisjes en medicijnverpakkingen. De onaangename geur van gestookte alcohol vult de kamer. Ik wil overeind komen en het raam openen, maar een overweldigende luiheid houdt mij aan mijn bed gekluisterd. Ik wil eigenlijk een sigaret roken, maar ik heb geen zin om op te staan.
Tien minuten geleden heb ik mij geschoren. Ik trof een ziekelijk mager gezicht in de spiegel aan. Daarna viel ik weer op het bed.
Tegenwoordig loop ik moeizaam, mijn kamer is rommelig, en ik ben alleen. Duizenden verschillende verbazingwekkende gedachten spoken door mijn hoofd. Ik zie ze allemaal, maar om te schrijven heb ik niet de geringste aandrang, evenmin een sprankje inspiratie. Ik moet het verhaal van mijn hele leven vertellen, en dit is onmogelijk. Deze gedachten, deze gevoelens, zijn het resultaat van een periode uit mijn leven. Ze zijn het resultaat van de wijze van leven in de wereld van de geërfde gedachten die ik heb gezien, gehoord, gevoeld en ervaren. Ze hebben samen gezorgd voor mijn schimmige en belachelijke bestaan.
Ik woel in mijn bed. Ik rommel wat in de aantekeningen van mijn herinneringen. De verwarde en dwaze gedachten drukken zwaar op mijn hersenen. Mijn achterhoofd doet pijn, mijn nek pijnigt mij krampachtig. Mijn slapen gloeien, ik woel ineengekrompen.
...
س. گ. ل. ل.
S. G. L. L.
“Gelukkig zijn diegenen bij wie een steekje los zit, want zij zullen de hemelen beërven.”
Mattheus: 5:3*
“De hemelen zijn nog niet bereikt, maar aards geluk hebben ze alvast!”
Het is nu tweeduizend jaar later. De ethiek, de gewoonten, de gevoelens en de gehele wijze van leven van de mens zijn totaal veranderd. Wat tweeduizend jaar geleden de verschillende geloofsovertuigingen en religies aan de mens hadden beloofd, heeft de wetenschap verwezenlijkt. Behoefte aan drinken, eten, vrijen en overige behoeftes van het leven zijn vervuld. De mens heeft ouderdom, ziekte en kwaad verslagen. Het gebouw van het gezinsleven is allang gesloopt en de mensen leven allemaal als honingbijen in wolkenkrabbers. Eén probleem is echter niet opgelost, een onoplosbaar probleem: het vermoeid zijn en het beu zijn van het doel- en betekenisloze leven.
Soesan had, behalve levensmoeheid die een algemene en besmettelijke ziekte was, nog een aandoening. Deze was haar drang naar immateriële zaken, waarvan zij zelf geen benul had. Deze had haar in zijn macht. De hele dag werkte zij hard in haar atelier op de tweeëntwintigste verdieping van een wolkenkrabber. Zij gebruikte hard materiaal voor het verbeelden van haar gedachten in beeldhouwwerk. Soesan had met opzet de stad Kanar, ver verwijderd van haar vrienden en kennissen, gekozen om in alle rust te kunnen werken. Zij leefde met en voor haar gedachten. Dit was een niet alledaags leven, typisch voor haar. Zij had zich van iedere vorm van plezier en genot afgekeerd en werkte met een bijzondere gedrevenheid, zij werkte heel serieus.
* Oorspronkelijke tekst van de Bijbel:
“Zalig de armen van geest, want hunner is het Koninkrijk der hemelen.”
(Mattheüs 5:3)
...
Recensie van ‘De blinde uil’ en ‘Levend begraven’ door M. F. Farzaneh
Hieronder volgt een vertaling, met enige wijzigingen, van het artikel ‘naghdi bar boefe koer’ (Een blik op ‘De blinde uil’), geschreven door M. F. Farzaneh, één van de vrienden van Sadegh Hedayat:
‘negahi bar boefe koer’
(Een blik op ‘De blinde uil’)
Sadegh Hedayat beweerde dat hij ‘De blinde uil’ in Europa had geschreven, en dat hij daarna naar Hindoestan is gegaan om deze roman uit te geven. Hij vermoedde dat in het Iran van de tijd van Sjah Rezah Pahlawi (gestorven ca. 1944) het uitgeven van dit boek onmogelijk was.
Er bestaat niet de geringste twijfel om dit niet voor waar te houden. Er blijft echter een vraag: Was ‘De blinde uil’ die in Hindoestan, in het jaar 1936, door Hedayat zelf op stencilpapier geschreven werd en voor het eerst gepubliceerd in een oplage van vijftig exemplaren, dezelfde als ‘De blinde uil’ die Sadegh Hedayat in Parijs had geschreven, of had hij na zijn terugreis uit Europa naar Iran daar wijzigingen in aangebracht?
Voor zover bekend, behoorde Sadegh Hedayat tot de groep schrijvers die constant aan hun werk blijft schaven. Dit wordt door zijn naasten en geestverwanten ook bevestigd. Er zijn veel boeken van hem met zijn opmerkingen en correcties in de kantlijn. Het leek dat hij zijn werken niet compleet vond. Daarom kan ‘De blinde uil’ niet als een werk worden aangemerkt dat ‘snel en in één keer’ aan het papier is toevertrouwd.
...
NAWOORD
De werken van Sadegh Hedayat kunnen in drie genres ingedeeld worden:
I Werken met een psychologisch ontledend gehalte, met andere woorden: chirurgie op het individu. Deze zijn voor een groot deel vertaald in de Europese talen, onder andere in het Nederlands. Met dit soort werken hebben de Europeanen met Sadegh Hedayat kennisgemaakt;
II Werken met een historisch en folkloristisch gehalte. Deze zijn als het ware studies die Hedayat heeft gemaakt. Ze zijn als naslagwerk te vinden in iedere Iraanse bibliotheek. Weinig van deze werken zijn in de Europese talen vertaald;
III Werken met een satirisch gehalte. Sommigen noemen het ‘zwarte satire’, ‘gefrustreerde satire’, ‘bittere satire’, ‘woedende satire’ enzovoort. De satire van Hedayat is echter ‘zwarte, gefrustreerde, bittere en woedende satire’. Deze werken zijn wel in de Europese talen te lezen.
‘Levend begraven’ en ‘S.G.L.L.’ behoren tot het eerste genre.
De omstandigheden van de tijd van Sadegh Hedayat speelden een grote rol in zijn aandacht voor de Perzische cultuur en folklore.
Bij het bestuderen van de levensloop van zijn korte leven van achtenveertig jaar zijn de brieven van Hedayat van groot belang. Door zijn brieven maakt men kennis met een persoon die bij het gebruiken van woorden, bij het uitwerken van zijn gedachten en bij het overbrengen van zijn zorgen en gevoelens, zijn eigen stijl en terminologie heeft.
De stijl van Hedayat is het meest evenwichtig in de brieven die hij in de laatste vijf jaar van zijn leven heeft geschreven. In deze brieven schept hij met zijn pen een nieuwe dimensie waarin spreek en schrijftaal één taal worden. Met deze taal zet Hedayat de gebeurtenissen uiteen. In korte zinnen beschrijft hij op de meest eenvoudige manier wat hij beleeft en hoe hij wordt behandeld. Men kan de bewering van degenen die deze brieven het beste proza van Hedayat noemen, dichtbij de waarheid achten. Men treft in deze brieven de hoogtepunten aan van de satire van Hedayat over de geestelijke mishandelingen in zijn bestaan. Deze brieven vor-men een werk, dat zuivere kunst is van de waarheid en van de fantasie van de schrijver, in een fraaie vorm. Deze brieven bevatten de absolute en de naakte waarheid. Hedayat is met deze brieven begonnen toen hij ongeveer vierenveertig jaar oud was. Toen was hij een bekende schrijver die de bewondering van progressieve intellectuelen genoot. In die jaren was Hedayat een officiële ambtenaar aan de Universiteit van Teheran.
Dr. Shahid Noerai, de correspondent van Hedayat en de toenmalige attaché voor Economische Zaken bij de Iraanse ambassade in Parijs, schreef over die dagen van Hedayat het volgende: “Op dit moment werkt Hedayat aan de Faculteit van Schone Kunsten. Zijn salaris bedraagt 360 toeman. … Eigenlijk heeft hij daar niets te doen. Formeel is hij in dienst genomen als vertaler.
Er zijn echter geen teksten waarvan een vertaling kan worden gemaakt. … Iedere dag brengt hij daar een bezoek van een half uurtje. Hij neemt eerst zijn hoed af en legt deze ergens neer. Hij gaat op een stoel zitten en belt om een kopje thee met suikerklontjes te bestellen. Dan koekeloert hij even naar de muren. Als er een krant aanwezig is, pakt hij deze en bekijkt hij de eerste pagina. Hij leest deze echter niet. Na het drinken van zijn thee, pakt hij zijn hoed, zet hij deze op zijn hoofd en verdwijnt hij via dezelfde ingang als waardoor hij binnen was gekomen, zonder één woord met iemand te wisselen. Dit is het dagelijkse ritueel van Hedayat.
Hiermee heb ik geen woord geschreven dat in strijd is met de waarheid en heb ik ook niet overdreven.”
...
Het grafmonument van Sadegh Hedayat op de
begraafplaats Le Père Lachaise.| DE PRIJS VOOR ÉÉN
EXEMPLAAR, INCLUSIEF B.T.W. EN VERZENDKOSTEN
IS: 20/- euro* --------------------------------------------- * N.B. Bij bestellingen uit België of andere Europese landen word 5% extra portokosten in rekening gebracht! Deze prijzen zijn geldig tot 01-01-2025. |
'Levend begraven en S. G. L. L.':
Om uw boeken te bestellen, klik a.u.b. op het
onderstaande beeld om uw bestelling te plaatsen via een e-mail op info@talenhuis.com: