Attar

HET BOEK

 DER GROOTMOEDIGHEID

Attar heeft de Zeven Steden der Liefde 

tot in alle hoeken en gaten bezocht.

Wij, echter, zijn de eerste bocht van het eerste straatje 

van de eerste stad nog niet voorbij.


 

O, verstandige, wijze man met het goede gedrag,

dat ik een paar geheimen van jou openbaren mag,

een bron ben je van grote wijsheid en geleerdheid,

hoor nu naar enkele punten van grootmoedigheid,

om een plaats te hebben tussen grootheden,

met een ere- kroon van edelmoedigheden,

o, vriend, als je naar die punten luisteren wil, doe je oren open,

je behoort nu tot de kring, waaruit je nimmer weg zult lopen,

aldus vertelden de oudsten der oudheid,

over het onderwerp ‘grootmoedigheid’,

er bestaan twee en zeventig voorwaarden om aan te voldoen,

om dag en nacht grootmoedig te worden in laten en doen,

ik zal je die één voor één verhalen,

om die voor je geestes-oog te halen,

beste broeder, kies allereerst voor eerlijkheid,

want de goeden denken niet aan onoprechtheid,

houd van iedereen, help met raad en daad,

beoordeel mensen niet op kleur of maat,

bevrijd je van de kettingen van de kwade geest,

houd je ogen en kleding onbevlekt, het allermeest,

ga als de grootmoedigen voor de trouw nimmer op de vlucht,

zo niet, mijn zoon, dan zijn al je weldaden en goedheden lucht,

in wiens lijf zich grootmoedigheid bevindt,

zijn hart vergeeft een vijand of een vriend,

wat je voor jezelf wenst en wilt als een man,

verlang hetzelfde ook voor jan-en-alleman,

wie je vandaag of gisteren kwaad heeft gedaan,

doe hem, als je grootmoedig bent, het goede aan,

beste vriend, leer je mond niet om slecht te spreken,

want je krijgt hiervan spijt, nu of na twee weken,

weet je wanneer je bent als een krachtig dier,

wanneer je je nog minder acht dan een mier,

zeg nooit: ‘ik zal handhaven’,

laat je daad je woorden staven,

wie in zijn woede geen tevredenheid vindt,

die is niet van de grootmoedigheid een kind,

wanneer een grootmoedige iemand kwaad doet,

neemt niemand meer voor hem af zijn hoed,

in deze weg hoort geen zelfzuchtigheid,

hier hoort derwisj zijn en bescheidenheid,

o broeder, grootmoedigheid betekent geduldig zijn,

het is niet de hitte van de strijd het is wenen en pijn,

o wijze vriend, wees vrijgevig om te krijgen grote faam,

wat is in deze wereld nog prachtiger dan een grote naam?

wees eerlijk tegen iedereen in gedachten, woorden en gebaar,

vertoon geen twee gezichten in beslotenheid en in het openbaar,

doe niets wat het zien niet waard zou zijn,

zeg niets wat het zeggen niet waard zou zijn,

als je niet gedienstig en vrijgevig bent,

ben je de grootmoedigheid ontwend,

loop toch liever in de weg van het goede,

want het kwade eindigt niet als het goede,

bedrieg niemand met misleiding en sluwheid,

de grootheden gebruiken nooit list of slimheid,

zuiver je innerlijk van mensenhaat,

mensenhaat is geen mensenmaat,

als iemand je om hulp vraagt, reik hem je helpende hand,

ook als het je in gevaar brengt, houd toch dapper stand,

als je geest verlangt naar leegloperij en luiheid,

dan weet je ziel niets van grootmoedigheid,

maak je innerlijk vrij van arrogantie en eigenwaan,

wat wil jij daarmee bereiken, o mens, voortaan,

wees bescheiden, bescheiden in de omgang met elkaar,

trots zijn hoort alleen aan God en dat brengt je in gevaar,

bezorg je geest geen moeite, zoon, door je zelfingenomenheid,

dit voegt vet toe aan je lijf en zet het mes in je ziel en zaligheid,

spreek altijd zacht, rustig en van inhoud rijk,

en praat met mate en zet niemand te kijk,

praat niet met iedereen over de geheimen van je hart en geest,

want in deze wereld zijn altijd weinig betrouwbaren geweest,

bij grootmoedigheid is geen plaats voor jaloezie en nijd,

jaloerse mensen kennen de smaak niet van vrijgevigheid,

breek je band met een hebzuchtig persoon,

ook al is hij je broer, je dochter of je zoon,

als je aan wie dan ook een belofte hebt gedaan,

moet je die nakomen, al kost het je je bestaan,

wees niet vrijgevig voor jezelf, kind, want

dat is van grootmoedigheid de slechte kant,

wees asceet en onthoud je van aards gemak, want een vreetzak

is minder dan een koe, stier of ezel, al draagt hij das en pak,

ga nooit ongenodigd om niet gekrenkt te worden,

ga je toch, dan zal je niets dan ellende geworden,

kijk niet naar je vrienden met ogen van lust,

want dit doen vijanden in oorlog, vrede en rust,

snel met een oordeel klaarstaan is geen grootmoedigheid,

grootmoedigheid is niet klaarstaan met een onderscheid,

wees niet despotisch en tiranniek in al je levensjaren,

een tiran en despoot geraken ieder moment in gevaren,

ga grootmoedig met je tijdgenoten om,

dan heb je voortaan goede faam alom,

honderd terechtwijzingen kunnen een slappeling niets toevoegen,

wie als een vriend met hem omgaat, beleeft weinig genoegen,

treed de ouderen, al zijn ze ook arm, met respect tegemoet,

zie door je vingers, beste vriend, wat een jongere doet,

o jongen, wees tegenover je vriend of je vijand geen lafaard,

want een lafaard is nog minder dan een zwakkeling waard,

wat betekent grootmoedigheid? het betekent rechtvaardig zijn,

de verworpenen en de ontrechten bijstaan in hun ellende en pijn,

hij die zich geheel vermeit in zelfingenomenheid,

is kilometers ver van de weg der grootmoedigheid,

gedraag je altijd en overal keurig, wees deugdzaam,

blijf verre van een slappeling, ook al ben je eenzaam,

grootmoedigheid betekent in dienst zijn van jan-en-alleman,

dit is een polo-spel waarin je de bal van je geluk schieten kan,

behandel andere mensen met respect als je respect verwacht,

als je anderen acht, krijg je de vriendschap die je hebt gedacht,

als er tranen van bloed in je huis stromen nacht en dag,

verberg die achter het gordijn van de geheimen als het mag,

roep niemand ooit of iemand nooit met een slechte naam,

als je tussen grootmoedigen op zoek bent naar een goede faam,

verdrink je niet, zoon, in de poel van verderf en onrust,

zoek geen vernietiging van je ziel en raak niet uitgeblust,

beheers al je lusten en aanvechtingen,

geef geen toegang aan verleidingen,

geef vermaningen aan ouderen of jongeren over vele zaken,

zodat zij geen schaamrood kunnen krijgen op hun kaken,

goede man, een raadgeving in de verborgenheid komt beter aan,

die versiert de ziel en houdt het verdriet bij het hart vandaan,

jongen, besmeur je kleding niet door kwaadsprekerij,

luister hiernaar met het oor van je ziel, dat maakt je vrij,

voed jezelf op mijn eerwaarde vrind,

dit blijft altijd bij je als je eigen kind,

probeer altijd wel te doen en gelovig te leven,

aan een ongelovige is het weldoen niet gegeven,

bid tot de eeuwige God, mijn zuster en broeder,

luister met hart en ziel naar onze grote Hoeder,

kind, sla de weg van ‘het niet-baatzuchtig zijn’ in,

‘het baatzuchtig zijn’ hoort niet bij een gul begin, *

wees geduldig, als er onkruiden in je levenstuin groeien,

waar dan ook, houd dit voor ogen, ook al moet je snoeien,

voor de zegeningen moet je altijd God danken,

en als er narigheden komen, moet je niet janken,

wees lieftallig als er gasten komen getogen,

wijze man, wees gastvrij met al je vermogen,

o mens, laat formeel zijn achterwege en doe niet moeilijk,

eet wat de pot schaft, want gasten ontvangen maakt je rijk,

bereik de harten en zielen met weldoen en vrijgevigheid,

er bestaat in deze wereld geen betere daad of bezigheid,

als iemand naar je toe komt met een vraag,

aarzel niet en zeg hem:"Ja, heel erg graag,"

als je het woord ‘dank je wel’ hoort zeggen,

vraag dan niemand om dit uit te leggen,

de grootmoedige is als een kaars midden in een gezelschap,

hij brandt zelf af en schenkt de kring veel licht en blijdschap,

bij liefde hoort ook geduld, vandaag en morgen,

om te bereiken wat je wilt, met weinig zorgen,

alleen met woorden kun je niets bereiken,

wijze man, je moet ook naar daden kijken,

wanneer je ogen Hem zullen ervaren,

dan kun je deze woorden ontwaren,

let wel, dat je de geest van mijn woorden niet vergeet,

je moet mijn raadgevingen toepassen bij lief en leed,

wanneer je aan alle voorwaarden hiervan voldoet,

dan zul je grootmoedigheid bereiken in overvloed,

mijn kameraad, als je je dit allemaal eigendom zal wezen,

moet je dan het boek der grootmoedigheid van Attar lezen,

God behoede je in beide werelden, nu en in eeuwigheid,

wanneer je altijd blijft volharden in grootmoedigheid.

 

Einde.