103jaar

Sadegh Hedayat

BOODSCHAP 

VAN

KAFKA

&

DE
ZWERFHOND

Vertaalwerk: Dr. Ali Soleimani

Kafka:

"Door de rechterdeur betreden de mensen de kamer, waar ‘de Raad van voogdijschap voor gezinnen’ zich bevindt. Zij luisteren naar de laatste woorden van de laatste spreker. Zij onthouden dit en verdwijnen door de linkerdeur.

Zodra zij buiten komen, verkondigen zij hun oordeel aan alle wereldbewoners. Het oordeel dat gebaseerd is op de laatste woorden is correct. Echter, volgens de feitelijkheden, incorrect.

Indien de mensen een oordeel zouden uiten, wat absoluut correct zou zijn, moesten zij in die kamer blijven en lid worden van ‘de Raad van voogdijschap voor gezinnen’. En dit feit ook maakte hen wezenlijk onbevoegd tot het uiten van een objectief oordeel!"

Schaars zijn de schrijvers, die voor het eerst een nieuwe methode, een gedachtegoed of thema introduceren. Vooral een nieuwe betekenis, die vóór hen niet bestond. Kafka is kunstenaar onder de schrijvers van dit kaliber.

Een lezer die met de wereld van Kafka te maken krijgt, wordt naar hem toegetrokken, terwijl hij gebroken en verbijsterd is geraakt. Zodra men de poort van de wereld van Kafka achter zich heeft gesloten, voelt men de nawerking daarvan in zijn eigen leven. En ontdekt men dat die wereld ook geen impasse is. Kafka spreekt met ons over een wereld die duister en ingewikkeld lijkt, terwijl we in eerste instantie niet in staat zijn om zijn wereld met onze maatstaven te meten. Waarover wordt dan gesproken? Over oneindigheid? Over God? Duivel en engel? Neen! Helemaal niet. Er wordt niet over dergelijke zaken gesproken.

Er wordt over simpele en eenvoudige onderwerpen van ons dagelijks leven gesproken. Daar ontmoeten we gewone mensen. We komen een bureauambtenaar tegen die dezelfde zorgen en problemen heeft als wij ook hebben. Hij spreekt in onze taal met ons. Kortom, alles loopt zijn natuurlijke weg. Maar, plots pakt het gevoel van spanning ons aan! Alle dingen die voor ons ernstig, logisch en gewoon waren, verliezen in één keer hun betekenis. De wijzer van de klok begint anders te lopen. De afstanden komen niet overeen met onze maatstaven. De lucht verzacht en wij krijgen het benauwd. Is het omdat het niet logisch is? Neen, integendeel. Alles heeft een reden en logica. Een soort tegen-reden. Een bandeloze logica, die men niet kan tegenhouden. Het komt, omdat we zien dat deze gewone, gehoorzame mensen die in hun werk precies waren en met ons meeleefden en dachten zoals wij denken, allemaal werklui en medestanders van ‘DE LEEGTE’ waren. Ze waren arme automatische machines. Hoe serieuzer en belangrijker hun werk, hoe absurder.

De dagelijkse zaken, het volbrengen van de taken, het zich inspannen en alles waar wij aan gewend waren en de zaken die voor ons gewoon waren, kregen onder de pen van Kafka een absurde, lege en soms angstaanjagende betekenis.

Het kind van Adam is een alleen, eenzelvig, eenzaam en troosteloos wezen. Het leeft als een anonymus, in een asociaal land, waar niet zijn huis en haard is. Het krijgt geen band met een ander en kan geen betrekking met iemand aangaan. Het weet het zelf ook, want uit zijn blik en gedrag is dit waar te nemen. Het probeert iets te verbergen.

Ondanks het feit dat zijn geheim openbaar wordt, probeert het zich ergens te plaatsen. Het weet dat het teveel is. Het is ook niet vrij in denken, gedrag en doen en laten. Het is te beleefd ten opzichte van anderen. Het probeert vrijspraak te verkrijgen. Het schept voorwendsels. Het vlucht van het ene voorwendsel naar het andere. Maar het is gegijzeld door zijn eigen voorwendsels, want het kan zijn voeten niet over de lijn krijgen die om hem heen is getekend.

We zijn naamlozen in een wereld waar vele vallen voor onze voeten zijn gezet. Wat wij ook tegen komen, is leegte.

Dit produceert spanning en zenuwachtigheid. Wij komen in dit vreemde land steden, mensen, staten en soms een vrouw tegen. Maar, we moeten gebogen de gang waar wij in vastzitten door- en voorbijgaan, want aan beide zijden staan muren. Het is ieder moment mogelijk dat wij worden aangesproken en aangehouden, want er volgt ons voortdurend een geheime veroordeling. We kennen de wetten, waardoor wij bedreigd worden, niét. En er is ook niemand die ons daarin leiding kan geven. We moeten zelf ons werk doen.

Aan wie wij ook bescherming vragen, hij zegt: "U weer?" en vervolgt zijn weg. We hebben wellicht een fout begaan, waarvan we geen benul hebben. Of we zijn er op een gebrekkige wijze van op de hoogte. Het feit is dat wij een zonde hebben begaan. Zodra wij in deze wereld kwamen, werden we het onderwerp van beoordeling. De duur van ons leven lijkt op een nachtmerrie. Ons leven komt tussen de tanden van de wielen van justitie aan zijn einde.

Uiteindelijk komen we in aanmerking voor de hoogste straf. En op een benauwde middag, steekt degene die ons in de naam van de wet gearresteerd heeft, een mes in ons hart. En we worden door een hondendood ontzield. De beul en het slachtoffer zijn beiden zwijgzaam. Dit is het kenmerk van onze tijd, waarin geen persoonlijkheid te bekennen is. Deze is zoals zijn wet gewetenloos en onbarmhartig.

Hoewel het uitzicht in voldoende mate wreed is, vloeit er echter geen bloed uit ons hart. Het spoor van de messteek in onze nek is heel moeilijk herkenbaar. De angst is de enige vluchtweg voor de hedendaagse mens, die de gehele duur van zijn leven benauwd en met angst en beven heeft geleefd.

Het ontstaan van het afschrikwekkende werk van Kafka tijdens het begin van de Eerste Wereldoorlog, had een serieuzer motief dan literaire verliefdheid. Men moet inzien dat hij een diepere vraag had gesteld.